23-29 Temmuz 2019 tarihleri arasında Arhavi, Hopa, Borçka ve Murgul ilçelerimizde görev yapan hekimlerimiz ile ilimizde faaliyet gösteren tüm serbest eczane eczacılarına; Akılcı İlaç Kullanımı, Akılcı Antibiyotik Kullanımı ve Farmakovijilans konularında Hopa Devlet Hastanesi enfeksiyon hastalıkları Uzm. Dr. Başak GÖL SERİN ve Müdürlüğümüz eczacısı Bilge ERYILMAZ tarafından ayrı oturumlar( 4 seans) halinde sunum yapılmıştır.
Antibiyotiklerin reçetelenmesi hakkında dikkat edilmesi gereken hususlar anlatılmış olup; Uzm. Dr. Başak GÖL SERİN tarafından hekimlerimizin soruları cevaplanmıştır. Akılcı antibiyotik kullanımı kapsamında antibiyotik seçiminde dikkat edilecek noktalar tekrar edilimiştir. Soğuk algınlığı ve grip gibi virüs kaynaklı hastalıklar hakkında bilgi verilmiş. Virüs kaynaklı hastalıklarda antibiyotik kullanımının önüne geçilmesi için bilgilendirilme yapılmıştır
Farmakovijilans konusunda bilgilendirilme yapılarak ilaçlardan dolayı karşılaşılabilecek istenmeyen etkilerin bildiriminin nasıl yapılması gerektiği konularında bilgi verilmiştir.
Eğitime katılan hekimlerimize ve eczacılarımıza akılcı ilaç kullanımı ve farmakovijilans konusunda gösterdikleri hassasiyet için teşekkür ederiz.
Akılcı İlaç Kullanımı (AİK) nedir?
Akılcı İlaç Kullanımı, DSÖ’nün 1985 yılında Nairobi’de tanımlamış olduğu şekliyle “Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilacı, uygun süre ve dozda, en uygun maliyetle ve kolayca sağlayabilmeleridir.”
Bir endikasyon için uygun ilaç, etkililik, güvenlik ve maliyet krıterleri dikkate alınmışsa, akılcı olarak seçilebilir.
Akılcı İlaç Kullanımı neden gereklidir?
Akılcı İlaç Kullanımı, öncelikli olarak halkın sağlığını ve toplumun çıkarını gözetir.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), bir insanlık hakkı olarak sağlık ve sağlığa erişmekte eşitlik ilkesinden hareketle, ilaca erişilebilirliğin uzun vadeli ilaç politikalarının ayrılmaz bir parçası olarak görülmesi gerektiği sonucuna varmıştır. Daha geniş bir çerçeveden bakıldığında bu konu tüm sağlık politikasının bir parçası olarak değerlendirilmiştir.
Dünya Sağlık Örgütü’nün tahminlerine göre, ilaçların % 50′sinden fazlası uygun olmayan şekilde reçetelenmekte, temin edilmekte veya satılmaktadır. Tüm hastaların yarısı da ilaçlarını doğru şekilde kullanamamaktadır.
Tüm dünyada yanlış şekilde, gereksiz yere, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanımı gibi nedenlerle ilişkili olarak çok çeşitli sorunlar yaşanmaktadır. Tespit edilen bu sorunlar arasında, temel ilaç listelerine veya güncel rehberlere uygun olmayan ilaçların reçetelere yazılması; özel hasta gruplarına uygunsuz ilaç yazılması/kullanılması; gereksiz yere pahalı ilaçların yazılması/kullanılması, gereksiz yere antibiyotik yazılması/kullanılması ya da gereksiz yere enjeksiyon preparatı yazılması/kullanılması; hekimlerin tedavileri konusunda hastalarına yeterli bilgileri vermemesi; yazılan reçetelerin gereken tüm doğru bilgileri içermesine özen gösterilmemesi; eczacıların reçete karşılama, ilaç verme ve hastayı bilgilendirme konusunda yeterli davranış sergilememesi; sağlık personelinin ilaç uygulama hatası yapması; yanlış ilaç kullanımını kolaylaştıran ilaç üretimi ve dağıtımı kaynaklı çeşitli altyapı sorunlarının bulunması AİK gerekliliğini ortaya çıkarmıştır.
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yanlış ve gereksiz ilaç kullanımı halk sağlığını etkileyen ciddi bir sorundur. Akılcı olmayan ilaç kullanımı hastaların tedaviye uyumunun azalmasına, ilaç etkileşimlerine, bazı ilaçlara karşı direnç gelişmesine, hastalıkların tekrarlamasına ya da uzamasına, advers etki görülme sıklığının artmasına, tedavi maliyetlerinin artmasına neden olur.
Bir endikasyon için uygun ilaç, etkililik, güvenlik, uygunluk ve maliyet kriterleri dikkate alınmışsa akılcı olarak seçilebilir.
Antibiyotikler Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar
• Antibiyotikler yalnızca bakteriler için etkilidir, virüslere bağlı enfeksiyonları tedavi edemez.
• Antibiyotik ateş düşürmez, sadece uygun ve doz ve şekillerde kullanılan antibiyotik, hastalığın kaynağı olan enfeksiyonu ortadan kaldırdığı için ateş düşer.
• Soğuk algınlığı ve grip çoğunlukla kendi kendine iyileşebilen hastalıklardır. Antibiyotik alımı gerekmez.
• Antibiyotik, sizin grip ve soğuk algınlığını atlatmanıza yardımcı olmaz.
• Antibiyotik ağrıyı dindirmez, burun akıntısını, öksürüğü hafifletmez.
• Antibiyotik, grip ve soğuk algınlığının başkalarına geçişine engel olmaz.
• Hekim önerisi olmadan kullandığımız antibiyotiğin etkisi olmayacağı gibi, yaygın ve yanlış kullanıldığında hızla direnç gelişir.
• Antibiyotiklere karşı direnç geliştiğinde, esas etki beklediğimiz bakterilerin neden olduğu enfeksiyonların tedavisinde bu antibiyotikler etkili olamaz.
Akılcı İlaç Kullanımının sağlanması konusunda farkındalığın oluşturulması ve toplum bilincinin artırılmasında hekim, eczacı, hemşire, diğer sağlık personeli, hasta/ hasta yakını, sektör, düzenleyici otorite, meslek örgütleri ve diğer (Medya, Akademi vb.) gruplar sorumluluk sahibi taraflar olarak sayılabilir.
Farmakovijilans Nedir?
Advers reaksiyonların (istenmeyen etkiler) ve ilaçla ilgili diğer sorunların tespit edilmesi, değerlendirilmesi, anlaşılması ve önlenmesine yönelik yürütülen faaliyetler ve bilimsel çalışmalardır.
Farmakovijilans Faaliyetlerinin Ana Amaçları Nelerdir:
-Ruhsatlı ilaçların ruhsat şartları dahilinde ya da haricinde kullanılmasından kaynaklanan ya da mesleki maruziyet nedeniyle ortaya çıkan advers reaksiyonların zararlarının önlenmesi.
-Özellikle, hastaların, sağlık mesleği mensuplarının ve kamuoyunun, ilaçların güvenli ve etkili bir biçimde kullanılması konusunda bilgilendirilmektedir.